Ráðherra lofar stuðningi við álframleiðslu

„Við verðum að viðhalda samkeppnishæfu raforkuverði“

Álframleiðsla og samkeppnishæfni iðnaðarins á Íslandi voru í brennidepli á ársfundi Samáls sem haldinn var á Hilton Nordica þann 27. maí sl. Þar lýsti Jóhann Páll Jóhannsson umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra yfir eindregnum stuðningi við íslenska álframleiðslu sem hluta af grænni framtíðarsýn fyrir hagkerfið.

„Okkar sérstaða hérna á Íslandi er að við erum að framleiða grænasta ál í heimi,“ sagði ráðherrann í pallborðsumræðum sem Vigdís Diljá Óskarsdóttir, stjórnandi samskipta- og samfélagsmála hjá Alcoa Fjarðaáli, stýrði. Hann vísaði til greiningar sem ráðuneytið lét gera þar sem skoðað var hvort meiri loftslagsávinningur næðist með því að framleiða rafeldsneyti með þeirri orku sem nú fer í álframleiðslu. „Nei, bara aldeilis ekki, af því þá erum við bara að færa [ál]framleiðsluna til landa sem eru að nota kol og gas,“ sagði hann og bætti við: „Svo ég lít á það sem lykilatriði í okkar loftslagsstefnu að horfa á stóru myndina í þessum efnum og verja þessa sérstöðu sem við höfum sem byggir auðvitað á samkeppnishæfu raforkukerfi.“

„Fagna allskonar stóriðju“

Í umræðunum kom fram að meðalraforkuverð til íslenskra álvera sé í dag hærra en hjá flestum keppinautum erlendis. Ráðherrann tók undir að viðhalda þurfi samkeppnishæfni. „Við verðum að viðhalda hagstæðu raforkuverði fyrir heimilin og samkeppnishæfu raforkuverði fyrir fyrirtæki og meðal annars stórnotendur eins og álframleiðendur.“

Í því samhengi lagði hann áherslu á að Ísland ætti ekki að vera neikvætt gagnvart stóriðju heldur nýta sína hreinu orku til fjölbreyttrar verðmætasköpunar. „Ég fagna allskonar stóriðju og vil gjarnan að orku sé varið í hana, sérstaklega þegar það raunverulega þjónar loftslagsávinningi eins og ég fór hérna yfir áðan þegar ég talaði um grænasta ál í heimi.“

Hann vakti jafnframt athygli á vaxtartækifærum í gagnaversiðnaði og nauðsyn þess að brugðist yrði við þeirri miklu eftirspurn sem fylgir vexti gervigreindar með aukinni orkuöflun.

Orka í verðmætasköpun

Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, tók einnig þátt í pallborðsumræðunum en hann lýsti ánægju með að ráðherra talaði sérstaklega um að orka fari í verðmætasköpun. „Við höfum ekki heyrt það í mörg ár og það er mjög gaman að heyra það aftur.“

Sigurður vakti jafnframt máls á því hve dýrar raforkuskerðingar ársins 2024 hefðu reynst. „Þetta kostar ekki bara fyrirtækin heldur samfélagið allt stórfé í töpuðum útflutningstekjum. Þetta voru 14-17 milljarðar á síðasta ári, eins og við lögðum mat á það,“ sagði Sigurður og vísaði þar til greiningar SI á því fjárhagslega tapi sem varð vegna raforkuskerðingar Landsvirkunar á síðasta ári.

Áliðnaðurinn veðmál sem gekk upp

Ráðherrann vék einnig að efnahagslegu mikilvægi álveranna fyrir Ísland í sögulegu samhengi og lagði áherslu á að stóriðjan hafi þegar sannað sig sem burðarás í íslensku atvinnulífi. „Það var veðjað mjög rækilega á stóriðju og það veðmál gekk upp,“ sagði hann og benti á að langtímasamningar við álverin hefðu gert uppbyggingu raforkukerfisins mögulega: „Stóriðjan hefur leikið algjört lykilhlutverk í að fjármagna þetta raforkukerfi okkar. Það voru þessir langtíma samningar sem gerðu það dæmi allt mögulegt.“

Álverin meðal „sigurvegara“ atvinnustefnunnar

Jóhann Páll ræddi um að í sumar yrði unnið að nýrri atvinnustefnu, sem stundum er einnig kölluð iðnaðarstefna, en hann gerði ráð fyrir að stóriðja myndi þar gegna mikilvægu hlutverki. Í slíkum stefnum væri í raun alltaf verið að velja ákveðna sigurvegara og ítrekaði: „Við viljum veðja á atvinnugreinar sem skapa vel launuð störf, eru með háa framleiðni“ enda séu slíkar atvinnugreinar burðarásar í öflugum velferðarsamfélögum.

Þegar Vigdís Diljá spurði beint hvort álverin, með sína hreinu orku, háu útflutningstekjur og verðmætu störf, ættu ekki að vera einn af þessum sigurvegurum, svaraði ráðherrann skýrt: „Jú, 100%.“